11. Lê Văn Hưu – Nhà sử học lỗi lạc (1230 -1322)

Lê Văn Hưu (1230-1322) người làng Phủ Lý, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh loa (nay thuộc xã Triệu Trung, huyện Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hóa).

Theo lời các cô lào địa phương thì đất Triệu Trung vốn là trang trại của vị tổ khai sáng dòng họ Lê – quan Trấn quốc bộc xạ Lê Lương thời Đinh Tiên Hoàng, đến nay đã được hơn hai mươi cười. Lê Văn Hưu là ông tổ thứ bảy của dòng họ này. Cuốn Lê thị gia phả hiện còn được bảo tồn, ghi ông sinh năm Canh Dần (1230) là người khôi ngô tuấn tú, từ chất thông minh.

Cả Quán Học kinh ngạc

Cách đây 6 – 7 trăm năm, vùng Kẻ Rị (nay là xã Thiệu Trung, huyện Đông Sơn, Thanh Hoá) là một miền đất trù phú, tấp nập trên bộ, dưới thuyền và cũng là một trung tâm văn hoá của châu Ái.Nơi đây, thuở đó có Lê Lương, một hào trưởng cự phách, nổi tiếng khắp vùng bởi thóc chứa hàng trăm lẫm, trong nhà nuôi 300 khách.Ông được Đinh Tiên Hoàng phong cho chức Bộc xạ tướng quân

Ngày nay còn 2 cái cột treo chuông bằng đá, dấu tích của một ngôi chùa lớn gọi là chùa Hương Nghiêm, do Lê Lương khơi dụng Còn giếng đất, tương truyền cũng từ thời Lê

Lương và có lần quan Thập đạo tướng quân Lê Hoàn đã về đây thăm ông Lương, quân sĩ ăn uống suốt mấy ngày, bát chén không kịp rửa, đổ cả xuống giếng. Dân vùng này vẫn còn truyền miệng câu nói: Nhất nhật đãi tam thiên khách (Một ngày dài 3000 khách) và hiện nay đào giếng vẫn còn thấy những mảnh bát, đĩa.

Thuở bấy giờ, đầu làng Thần Hậu (nay là làng Phủ Lí Nam), có dựng một ngôi nhà gọi là Quản lọc, để cho những người biết chữ nghĩa giang thơ, bình văn và con em trong làng đến vẫn còn hình dung được.

Vùng đất đó chính là quê hương của bảng nhãn Lê Văn Hưu, người đã viết bộ lịch sử đầu tiên của nước ta và vị tổ 7 đời của ông, chính là Bộc xạ tướng quân Lê Lương nói trên.

Theo một số sử liệu cho biết thì ông thân sinh ra Lê Văn Hưu là Lê Văn Minh, bị bệnh chết lúc ông lưu còn trong bụng mẹ. Lớn lên khoảng 4-5 tuổi, Lê Văn Hưu thường mon men ra Quán Học để xem các anh trong làng học hành và người lớn giảng thơ, bình văn. Nhiều lần thầy cô nhận thấy cậu bé lựu đã nhắc bài cho các anh. Lấy làm lạ, ông bèn viết mấy chữ nho lên giấy, giảng cho cậu bé hiểu, sau đó ông viết sang tờ khác nhưng chữ trên, rồi hỏi thì cậu bé ưu đọc không sai chữ nào.Mọi người ở Quán Học đều lấy làm kinh ngạc và cho rằng Lê Văn Hưu là một thần đồng.

Thích chiếc dùi đóng vở

Bố chết sớm, bà mẹ của Lê Văn Hưu chịu goá, quyết nuôi con ăn học. Bà gửi cậu sang học với thầy đồ họ Nguyễn bến xe Bốn (nay thuộc xã Đông Thanh, huyện Đông Sơn, Thanh Hoá). Cậu rất sáng dạ, học đâu nhớ đấy, thơ văn đối đáp mau lẹ, được thầy yêu, bạn quý.

Tương truyền rằng trên đường Lê Văn Hưu đi học, từ Kẻ Rị sang Phúc Triền thuộc Kẻ Bôn, bấy giờ có một lò rèn dựng ngay bên đường. Một lần đi học về, cậu Hưu thấy bác thợ rèn treo những chiếc dùi. Cậu thích lắm, ước gì có một chiếc để đóng vở, nên cứ đứng tần ngần, ngắm nghía mãi.

Bác thợ rèn biết Lê Văn Hưu là học trò, mặt mày lại sáng suốt, khôi ngô, nên dịu dàng hỏi:

Cậu muốn cái gì? Lê Văn Hưu rụt rè đáp:

Cháu muốn có chiếc dùi để đóng vở. Bác thợ rèn liền bảo:

– Tôi ra cho cậu vế đối, nếu đối được, tôi xin biếu không. Câu đối thế này:

 “Ta trong lò, lửa trong lò, sắt trong lò, thổi phì phò đúc nên dài vở”

Lê Văn Hưu không chút lưỡng lự, đối ngay:

 “Giấy trong túi, bút trong túi, mực trong túi, viết lúi húi là đậu khối nguyên”.

︾︾︾︾︾︾︾︾︾︾︾︾︾︾︾︾︾︾

Sản phẩm Đá Thạch anh Phong Thủy chất lượng

 ︽︽︽︽︽︽︽︽︽︽︽︽︽︽︽︽︽︽

Tháp Văn Xương để bàn học giúp cho việc học tập dễ dàng hơn

Vế ra của bác thợ rèn nói đến lao động khó nhọc của người thợ (thở phì phò),với những công cụ của nghề rèn (lò, than, sắt, lửa) để làm ra sản phẩm là chiếc dùi vở. Vế đối của Lê Văn Hưu đã mô tả việc học tập cần cù của người học trò (lúi húi), với những công cụ học tập (giấy, bút, mực) để cũng đạt được thành quả cuối cùng là thi đỗ, nhưng đồ khối nguyên cơ! Thật là một ước mơ, hoài bão rất cao, rất đẹp đối với một cậu học trò mới 11 tuổi!

Bác thợ rèn tấm tắc khen ngợi, rồi tạng Lê Văn Hưu một chiếc dùi vở rất đẹp và còn thường thêm cho cậu 3 tiền nữa.