032. Bát quái và ngũ hành có quan hệ đối ứng như thế nào?

Học thuyết ngũ hành được cổ nhân tổng kết từ thực tiễn cuộc sống. Vạn vật trên thế giới đều do năm nguyên tố Kim Mộc Thủy Hỏa Thổ cấu thành, có biểu hiện khác nhau ở những sự vật khác nhau. Thí dụ ngũ sắc: xanh, đỏ, vàng, trắng, đen; ngũ tạng: can, tì, phế, thận, tâm; ngũ thường: nhân, nghĩa, lễ, trí, tín…Năm nội dung của mỗi loại sự vật đều lần lượt hiển thị trật tự ngũ hành Mộc, Hỏa, Thổ, Kim, Thủy.

    Học thuyết bát quái là thuyết “Thái cực sinh lưỡng nghi, lưỡng nghi sinh tứ tượng, tứ tượng sinh bát quái”. Thái cực là thời kỳ âm dương chưa phân, trời đất hỗn độn. Lưỡng nghi là trời và đất. Như trong bát quái đồ, nửa trắng là dương, nửa đen là âm. Cổ nhân dùng tứ tượng để tượng trưng cho bốn phương, tượng trưng cho bốn mùa xuân hạ thu đông trong một năm. Tứ tượng sinh bát quái, trên thực tế là âm dương tương trùng, âm dương tương hợp mà thành.

    Quan hệ đối ứng giữa bát quái và ngũ hành là dùng bát quái phối hợp với can chi để luận thuộc tính của nó, có bài ca quyết: Chấn Canh Hợi Mùi Tốn Tân Mộc, Càn Giáp Đoài Đinh Tỵ Sửu Kim, Khảm Quý Thân Thìn Thủy, Ly Nhâm Dần Tuất Hỏa, Khôn Ất Cấn Bính Thổ.